ارزش تغذیه ای غذاهاي سنتي و غذاهاي آماده صنعتی
عادات غذایي ریشه در عوامل مختلفي از جمله شرایط اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، جغرافیایي، مذهبي، كشاورزي و بسیاري عوامل دیگر دارد كه نسل به نسل منتقل مي شود.تغییر شیوه زندگي در كشور ما و بسیاري از كشورهاي جهان در دهه هاي اخیر، وضع سلامت مردم را دستخوش دگرگوني نموده است. تغییر سنت هاي گذشته و شیوه هاي جدید زندگي منجر به تغییر در الگوهاي غذایي از جمله مصرف زیاد فست فودها و غذاهاي غیر خانگي ،دریافت چربي هاي و كاهش مصرف سبزي و میوه شده است.اين امر موجب افزایش شیوع بیماري هاي غیر واگیر نظیر چاقي، بیماریهاي قلبي – عروقي ، سرطان و ديابت شده است.معمولاً بدون تفكر و تعمق از عادات غذایي پيروي مي كنیم و توجهي به اثرات مثبت یا منفي آن ها در سلامت خود نداریم، در حالي كه بسیاري از عادات غذایي معمول، ممكن است نامناسب بوده و اثرات نامطلوب و گاه غیرقابل جبراني در سلامت ما به جا مي گذارد. بنابراین شناخت عادات غذایي نامناسب و تأثیر آن ها در سلامت انسان، گام بسیار مؤثري در شكل گيري الگوي غذایي صحیح و مناسب و برخورداري از تغذیه كافي ،متعادل و متنوع است.
مثال هایي از جایگزیني خوراكیها و نوشیدنیهاي آماده و صنعتي با انواع سنتي
آماده و صنعتي:
انواع خوراك هاي كنسرو شده، سوپ هاي آماده (قرص/پودر)، انواع برنج هاي كنسرو شده، انواع آبميوه هاي صنعتي، انواع نوشيدني هاي گازدار، انواع سوسيس ، كالباس و همبرگرها، انواع سمبوسه و فلافل، پيتزاي آماده، الويه آماده، مرغ سوخاري، فيله استيك گوشت، چيپس و پنير ، سيب زميني سرخ شده
انواع غذاهاي سنتي:
انواع خورش هاي خانگي، انواع برنج(كته و آبكش)، آش و سوپ هاي خانگي، دوغ و آبميوه هاي طبيعي، عرقيات گياهي، انواع كوكوي خانگي، سمبوسه خانگي و كتلت و كباب تابه اي، پيتزاي خانگي، ساندويچ تخم مرغ و سيب زميني تنوري، الويه خانگي و ساندويچ هاي مرغ آبپز
جدول مقايسه اي كيفيت تغذيه اي انواع خوراك سنتي با غذاي آماده
غذاهاي سنتي: قابل كنترل بوده و از نظر ميزان روغن و چربي سالم تر است.
غذاي آماده: داراي روغن و چربي ناسالم و زياد است. ٥ تا ٧ برابر غذاي سالم انرژي دارد.
غذاهاي سنتي: نمك در غذاهاي سنتي در آخر غذا اضافه مي شود و مقدارش مشخص شده است. از نمك يددار تصفيه شده استفاده مي شود. به جاي خيار شور از گوجه فرنگي تازه استفاده مي شود.
بيشتر غذاهاي آماده داراي نمك زياد بوده و شور است . افزودن نمك به غذاهاي آماده به جهت خاصيت ضد باكتري آن و هم چنين به عنوان پيوند دهنده ذرات گوشت در مقدار مناسب لازم است ولي در اغلب اين غذاها داراي مقادير زياد نمك هستند و غالبا با خيارشور سرو مي گردد.
غذاي سنتي: گوشت قرمز و مرغ و ماهي تازه به عنوان منبع تامين پروتئين مورد نيازبدن بايد در برنامه غذايي گنجانده شوند و ميزان چربي هاي اشباع آنها را با جدا كردن پوست و چربي هاي قابل رويت مي توان كنترل كرد.
غذاهاي آماده: در اين غذاها معمولا از امعاو احشاي حيوانات و پوست مرغ استفاده مي شود و به اين دليل حاوي چربي هاي اشباع شده و كالري زيادي است كه مي تواند مصرف مداوم و زياد آن ها خطر اضافه وزن و چاقي، چربي خون بالا و بيماري هاي قلبي و عروقي را افزايش دهد.
غذاي سنتي: از مواد غذايي سالم و تازه استفاده مي شود ، حرارت پخت قابل كنترل است و بنابراين ويتامين هاي آن كمتر از دست مي رود. اين غذاها در كنا ر استفاده از ميوه و سبزي ويتامين هاي مورد نياز بدن را تامين مي كتد.
غذاهاي آماده: معمولا از مواد غذايي با كيفيت بالا استفاده نمي شود و در مراحل آماده و كنسروي حرارت قابل كنترل نيست و به دليل حرارت بالا ويتامين موجود در آن از بين مي رود.
غذاي سنتي: مقدار روغني پختني كه براي غذا استفاده مي شود قابل كنترل است ، معمولا از روغن هاي مايع استفاده مي شود و چون درجه حرارت را هنگام پخت غذا مي توان كنترل كرد روغن سالمتر باقي مي ماند. معمولا از روغن هايي كه اسيد چرب اشباع زياد دارند چندين بار براي سرخ كردن استفاده مي شود . حرارت زياد باعث از بين رفتن روغن و ايجاد اسيد چرب ترانس كه سرطانزا مي باشد ، مي شود. چربي موجود در اين غذاهادر طولاني مدت سبب انسداد عروقي و چاقي مي شود.
انتخاب با شماست غذاي سالم به همراه كالري مناسب يا فست فود پر انرژي به همراه مواد سرطانزا
دکتر سید حسین حسینی قابوس- بنیانگذار فیت اسمارت